vooraf

2006

2005

2004

2003

2002
» Nieuwsbrief

2001

2000

1999

1998

top

file:\\ druksel \ archief \ 2002 \ Nieuwsbrief

zaterdag 20 en zondag 21 april 2002, Erfgoedweekend, in het Museum voor Schone Kunsten Citadelpark, B-9000 Gent van 10 uur tot 18 uur

Druksel vzw organiseert voor de vijfde maal in Gent een beurs van boekenmakers, bibliofiele drukkers en kleine uitgevers. Voor de eerste maal is er een intense samenwerking met het Museum voor Schone Kunsten en de vzw Erfgoedweekend.

DRUKsel heeft zich een plaats verworven in de republiek der letteren. Dat wordt zeker al door de nieuwe locatie aangetoond maar ook door het aantal deelnemers uit binnen- en buitenland en de kwaliteit ervan.

DRUKsel toont niet alleen het schone en waardevolle boek maar ook het werk dat in de verdrukking geraakt en niet in de reguliere boekhandel te vinden is. De beurs biedt een forum voor werk dat zowel inhoudelijk als vormelijk de moeite waard is.

Hier kan men eigenzinnige vormgeving zien, zonder dat aan het concept boek zelf geraakt wordt. DRUKsel toont niet allerlei parafernalia die rond het boek hangen maar wel het boek zelf met zijn inhoud en vorm. Er wordt niet sentimenteel rond het boek gedaan. Zelfbewust laten we de boeken hun eigen verhaal vertellen. En die verhalen zijn divers. We kunnen hier niet iedereen vermelden, met een aantal voorbeelden duiden we aan wat DRUKsel te bieden heeft. Waarmee aangetoond wil zijn dat de marge niet marginaal hoeft te zijn.

Er zijn de mensen die vanuit een kleine kring het kunstvuur levend houden en boeken en tijdschriften uitgeven voor het plezier van de medewerkers en de vrienden. Zo'n groep is de Academie Leon uit Wetteren. De beperktheid van het bereik verhindert niet dat er met grote namen gewerkt kan worden: Roger Raveel, Raoul De Keyser, de grote Franse dichter André du Bouchet en natuurlijk ook spilfiguur Roland Jooris zijn in de loop der tijden medewerker geweest. De Academie Leon is een mooi voorbeeld van hoe de periferie na verloop van tijd toch centrum kan worden en de trots van de Einzelgänger kan behouden. Ook uitgeverij De beuk uit Amsterdam kan tot deze categorie gerekend worden, al heeft ze niet zoals de Academie Leon een inspirerende mix van beeldende kunsten en literatuur gekend. Ze geeft werk van dichters uit die niet modieus zijn, die een zekere streng-klassieke vorm kennen. Het is goed dat ook dit werk wordt uitgegeven, dat er aandacht is voor de stille poëzie.

Ook zijn er de persen die het ambachtelijke drukken in ere houden. Boris Rousseeuw van de Carbolineum pers heeft zich gespecialiseerd in het drukken van oude liedjes en de geschiedenis van het boek en de drukkunst in Vlaanderen. Zijn werk rond de eerste bibliofiele drukker Jules De Praetere is alom gekend en gewaardeerd. Maar dat belet hem niet om ook hedendaags werk uit te geven. Vorig jaar zijn enkele Antwerpse gedichten van Benno Barnard. Ook is er de Ergo Pers die toonaangevend is in binnen- en buitenland voor zijn geïllustreerde boeken. Hij heeft werk gedrukt van Roger Raveel met gedichten van Jan H. Mysjkin, etsen van Lucassen met teksten van Ponge, prenten van Alechinsky met gedichten van Jacques Dupin. Uiteraard zal de Nederlandse vereniging Drukwerk in de marge ruim vertegenwoordigd zijn. Zij zijn de ware erfgenamen van de vrije drukkersgeest. Elke gedachte een eigen pers. Voor de eerste keer komt ook Mycena Vitilis van de weduwe van Simon Vestdijk. Met haar handgemaakte boeken brengt zij werk van haar man.

Daarnaast hebben we de kleine uitgeverijen zoals IJzer, Parrèsia en Hölderlin. Het belang hiervan is niet te onderschatten. Zo heeft Hölderlin Maurice Blanchot in het Nederlandse taalgebied geïntroduceerd en heeft IJzer dat met Robert Pinget gedaan. IJzer geeft bijvoorbeeld ook nog Konrad Bayer, één van de belangrijkste leden van de Wiener Gruppe, uit (zie ook verder bij de lezingen). Didier Devillez uit Brussel geeft hedendaags werk uit maar ook facsimiles van het werk van de Belgische surrealisten en Dotremont. Het is goed dat er nog mensen zijn die géén mainstreamliteratuur willen uitgeven.

Catalogue, Gagarin, Kastalia en De witte Raaf zijn kunsttijdschriften die op een niet evidente manier over beeldende kunst willen verhalen. Het unieke aan Kastalia is de aandacht voor de relatie tussen schrijvers en beeldende kunsten. In het laatste nummer schreef Kristien Hemmerechts over Stanley Kubrick en Cees Nooteboom over Bergman, Buñuel en Fellini. Bij Catalogue heeft elke aflevering een andere hoofdredacteur. Het eerste nummer was gewijd aan de Nederlander Jeroen Jongeleen wiens werk bestaat uit minuscule ingrepen in de openbare ruimte. Gagarin laat de kunstenaars zelf spreken. Elk nummer bevat een aantal oorspronkelijke teksten van beeldende kunstenaars. Dikwijls verandert de tekst in een beeld, zijn de woorden kunst geworden. Gagarin zelf is bovendien op voorbeeldige wijze vormgegeven. Een pleidooi voor de schoonheid van het drukken.

Ook de literaire tijdschriften komen ruim aan bod. DWB, Yang, Revolver, Nieuwzuid, Het trage vuur, De zingende zaag, Tortuca zijn kernen van het literaire leven. Zij introduceren niet alleen nieuwe auteurs maar reflecteren ook over de functie van literatuur. Op de beurs zal het eerste nummer van DWB in de nieuwe vormgeving van Luc Derijcke te zien zijn. Revolver, al jarenlang een vaste, rustige waarde, brengt een speciaal Hugo Clausnummer mee.

Kunstenaarsbijdragen, mail art vormen een aparte sectie van de beurs. Kunstwinkel Von Oberbach uit Nederland verzamelt werk van kunstenaars die met boeken en tijdschriften bezig zijn. Redfoxpress uit Ierland, La section parallèle uit Luxemburg en Postfluxpost uit Weerde zijn zowel bezig met mail art als met bijdragen die de wereld moeten ontregelen.

Op zaterdag zijn er zes lezingen. Onlangs zijn twee indrukwekkende vertalingen verschenen. Erik de Smedt vertaalde van Konrad Bayer 'het zesde zintuig' (Uitgeverij IJzer) en Katelijne De Vuyst vertaalde de gedichten van Anne Sexton (Wagner & Van Santen). Beiden lezen een fragment uit hun vertaling. Bayer ontregelde de taal en de werkelijkheid, ontkende de wereld van conventies en kleinburgerlijkheid. De poëzie van Anne Sexton verhaalt de scherpte van de pijn in haar leven maar doet dat toch in een natuurlijk-vloeiende taal. Daardoor wordt de verwoording nog indrukwekkender.

Paul Demets, poëziecriticus van Knack en medewerker bij Klara, werd zopas nog bekroond met de Prijs voor de letterkunde van de Provincie Oost-Vlaanderen. Hij leest voor uit 'Vrees voor het bloemstuk', een nieuwe uitgave van DRUKsel. 'Vrees voor het bloemstuk' heeft een familiefeest als achtergrond, maar Paul Demets laat in het midden of het hier om een geboortefeest of een begrafenismaal gaat. In elk geval: het is een feest in zijn ware gedaante, schijnbaar peis en vree, maar vol wrijvingen. Doden duiken op, de levenden raken 'ontvleesd'. Tijd wordt een rekbaar begrip. Wat is een bloemstuk? Een mens is daar niet altijd mee opgezet. Van de weeromstuit wordt de ik problematisch: hij verzint en verbeeldt zich een werkelijkheid, maar hij lijkt net zo goed zelf verzonnen en verbeeld te worden.

K. Schippers (P.C. Hooftprijs 1996) wordt door Tom Van de Voorde geïnterviewd. K. Schippers schrijft poëzie, verhalen, romans. 'Beweegredenen', 'Bewijsmateriaal', 'Eerste indrukken', 'Een liefde in 1947' behoren tot zijn bekendste werken. Hij is een eminent kenner van de Dada-beweging en van het werk van de grote Theo van Doesburg. Zijn boek 'Holland dada' is een standaardwerk. Hij was mede-oprichter van Barbarber. Zijn meest kenschetsende uitspraak is 'Kijk maar'. Met zijn werk vraagt hij aandacht voor het alledaagse, het gewone. Hij is de meester van het beschrijven van de blik. Druksel heeft ook K. Schippers een tekst gevraagd. En zie, de oude grootmeester komt voor het eerst sedert 1976 met een nieuwe poëziebundel naar buiten, bovendien gedurfd-experimenteel. De titel is 'Met van'. Raadselachtig en toch gewoon. Het is het ontrafelen van enerzijds de blik en anderzijds het voorwerp zelf. 'Het ding' wordt beschreven door de taal, niet door het te benoemen maar door een omschrijvende beweging te maken.

Fred Smeijers is de ontwerper van o.a. de Quadraat, Quadraat Sans en de Renard. Hij was in 2001 de winnaar van de Gerrit Noordzij-prijs. Hij heeft in het Plantinmuseum in Antwerpen onderzoek gedaan naar de wijze waarop vroeger de letters gesneden werden. Het resultaat werd gepubliceerd bij de Londense Hyphen Press. Op DRUKsel doet hij verslag van deze studie. Hij toont aan hoe belangrijk dat historisch onderzoek wel is voor hedendaagse letterontwerpers. Tenslotte zal Matthijs van Boxsel het hebben over 'De encyclopedie van de domheid'. De wetenschap waarin van Boxsel zich beweegt is de morosofie, de dwaze wijsheid of de wijze dwaasheid. Louter om het genot van nutteloze eruditie, verdiept hij zich in het oeuvre van medemensen die menen de sleutel van de wijsheid, de kosmos, het levensgeluk gevonden te hebben.

Jo Peters van uitgeverij Herik is vorig jaar gestorven en de uitgeefactiviteiten zijn stopgezet. Herik heeft op een aantal jaar tijd bewezen hoe belangrijk het uitgeven in de marge wel is. Zelf was hij een groot poëzieliefhebber. De boekenwereld heeft met hem een 'compromisloze amateur' (Cyrille Offermans) verloren. De uitgaven van Herik waren in de Nederlandse boekenwereld uniek. Steeds was er een combinatie van literatuur en beeldend werk. Alle belangrijke namen van de voorgaande jaren werden in het fonds opgenomen: Hugo Claus, Armando, Louis Ferron, Lucas Hüsgen, Christine D'haen, Jeroen Brouwers, enz. Op DRUKsel zal een kleine tentoonstelling aan hem gewijd worden. Er wordt een selectie van zijn boeken getoond. In een tweede tentoonstelling zal Laurence Decraene haar boekobjecten van de laatste jaren tonen.

De DRUKselmap is ondertussen een collector's item geworden. Van elke deelnemer wordt in de map iets opgenomen. Dat kan een prent, een gedicht of een fondscatalogus zijn. De reeks mappen is daardoor een uniek overzicht van het margedrukken, het perifeer uitgeven geworden. Elk jaar is er wel een verrassing. Dit jaar zorgt o.a. DRUKsel zelf voor die verrassing: in de map wordt een cyclus gedichten van Jan Lauwereyns over bibliofilie opgenomen, genummerd en gesigneerd. Deze bundel zal niet in de handel verschijnen. Over Lauwereyns schreef René Puthaar in De Groene Amsterdammer (2 maart 2002): 'In zijn tweede bundel, Blanke verzen, bewijst Lauwereyns met verve dat hij er als hedendaags dichter toe doet.'

DRUKsel wordt gesteund door de Stad Gent, de provincie Oost-Vlaanderen, het Fonds voor de letteren, Kaasmakerij Het Hinkelspel, Erfgoedweekend vzw.

In de openbare bibliotheek van Gent is tot 20 april een kleine tentoonstelling ingericht die een overzicht wil geven van de bibliofiele wereld.

De lijst deelnemers:

Academie Leon (Wetteren) ; Alembic Press (Oxford) ; L'âne qui butine (Lille) ; L'arbre à paroles (Ombret) ; Atalanta (Utrecht) ; De beuk (Amsterdam) ; Blauwdruk (Gent) ; De blauwe reiger (Brussel) ; Bosbespers (Oosterbeek) ; De buitenkant (Amsterdam) ; De Carbolineum pers (Wildert) ; Catalogue (Amsterdam) ; C.J. Aarts (Amsterdam) ; Dietsche Warande & Belfort ; Druksel (Gent) ; Drukwerk in de marge (Amsterdam) ; Duizend & Een (Amsterdam) ; Les Editions de l'Ambedui (Bruxelles) ; Elephant's Tail Bookmakery (Bodzentyn, Polen)) ; Ellen Baptist (Huissen) (samen met Eikeldoorpers (Apeldoorn) ; Ergo pers (Gent) ; Fokas Holthuis (Bemmel) ; Gagarin (Waasmunster) ; Gebr. Genk (Den Haag) ; Grafik Archive (Kansas City) ; Grotesque (Amsterdam) ; Groeninghe (Kortrijk) (samen met Didier Devillez (Bruxelles) en Archipel (Anvers)) ; Het gonst (Antwerpen) ; Hoenderbossche Verzen (Uden) ; IJzer (Utrecht) ; IMasjien (Maldegem) ; In de bonnefant (Banholt) ; Janus (Antwerpen) ; Jac. Splinter (Nijmegen) ; Kastalia (Amsterdam) ; De klaproos ( Delft) ; Kunstwinkel Von Oberbach (Arnhem) ; Literarte (Kessel-Lo) ; Marian Willinck - Lino-pers (Amsterdam) ; Merz (Gent) ; Mycena Vitilis (Doorn); Nieuwzuid (Kessel-Lo) ; De Nijmeegse Universele -Knust- (Nijmegen) ; Obscuur (Gent) ; O book publisher (Amsterdam) ; Parrèsia (Amsterdam) (ook met Hölderlin) ; Persona WK 16 vzw (Antwerpen) ; Plantin Genootschap (Antwerpen) (ook met Vereniging der Antwerpse Bibliofielen (Antwerpen)) ; Postfluxpost (Weerde) ; De prentenier (Gent) ; Ravenberg pers (Oosterbeek) ; Redfoxpress (Mayo, Ireland) ; Renaissance van het boek (Gent) ; Revolver (Antwerpen) ; Roger Vandaele editie (Antwerpen) ; La section parallèle (Luxembourg) ; Signum (Paris) ; Sjolsea (Amsterdam) ; Stichting Hermans-magazine (Amsterdam) ; Stichting Labris (Brussel) ; Tortuca (Rotterdam) ; Het trage vuur (Leiden/Gent) ; La Trame (Bruxelles) ; Wagner & van Santen ; De witte raaf (Brussel) ; Yang (Gent) ; De zachte klaarte (Gent); De zingende zaag (Haarlem)