file:\\ druksel \ pers \ 2004 \ De Standaard, 16 april 2004

Geert Van der Speeten in De Standaard,

Mooie boeken bijten niet: Dick Wessels, een plezieruitgever te gast op Druksel

Een boek moet vlot door de handen kunnen gaan. Volgens de ,,plezierdrukker'' Dick Wessels geldt dat ook voor elk juweeltje van typografie, uitgegeven op het duurste papier. Voor de beurs Druksel lanceert hij daarom een pamflet met het opschrift ,,Boeken bijten niet''. Ter plaatse uit te proberen bij deel één van zijn nieuwe poëziereeks, onder de imprint ,,De Vlaamse maat''.

,,Bibliofilie neemt zichzelf al te vaak serieus''

DRUKSEL is het jaarlijkse treffen van een bijzonder ras: dat van de boekenmakers, bibliofiele drukkers en kleine uitgevers. Allemaal hebben ze een bijna heilige verering voor letterontwerpen en boekverzorging.

De beurs vindt dit weekend voor de zevende keer plaats in Gent en heeft een onberispelijk imago. De initiatiefnemer Johan Velter hanteert een strenge selectie en een eigen regie. Lederen banden of geschept papier zijn niet zijn eerste zorg. De deelnemers mogen dan met drukwerk in de marge bezig zijn, het zijn allemaal avonturiers in letterland, met veel liefde voor het ambacht.

De Nederlander Dick Wessels stalt op Druksel voor de zesde keer zijn collectie uit. Wessels is de zakelijk leider van ABC2004, Antwerpen Wereldboekenstad. Zijn vrije tijd brengt hij door achter een van zijn drie drukpersen, of rommelend in een van zijn letterbakken.

Hij ziet zichzelf niet als trotse bezitter van een private press, die een typografische traditie in ere moet houden. ,,Nostalgie interesseert me niet'', zegt hij. ,,Ik ben vooral op een visuele manier met letters bezig. Mijn opleiding als edelsmid zit daar voor iets tussen.''

,,Misschien is het eigen aan mij dat ik ironisch aankijk tegen bibliofilie. Ze gaat uit van het gedrukte woord en de literaire traditie. Vaak neemt ze zichzelf al te serieus. Bij mij zit het plezier in de vormgeving, het bedenken en kiezen van een vorm. Ik maak graag een bladspiegel helemaal op het gevoel, als was het een puzzel. En als ik een oude letter gebruik, is het altijd om er een nieuwe creatie mee te bedenken. ''

ONVERMIJDELIJK kwam Wessels toch uit bij het gedrukte woord. Poëzie en mooie uitgaafjes lijken nu eenmaal van nature bij elkaar te horen. Met zijn uitgeverij Het Gonst, ondertussen verkast van Maastricht naar Antwerpen, bracht hij onder meer poëzie van Frans Budé en Hans Berghuis. Er zit echt bibliofiel werk bij, met linosneden en hoogdruk.

In nieuwjaarskaarten of gelegenheidsdrukwerk kon hij dwarser te werk gaan. Zo ontstonden pure sfeerboeken, met een fris gevoel voor vormen en kleuren. Typotrash is zijn wildste project. Het grappige, expressionistische boekje brengt een parade van roemloze boekletters, met namen als olga, quick of excelsior.

Typotrash is een regelrechte kritiek op de regel van Jan Tschichold: een boekkunstenaar moet zich ,,opperste bescheidenheid'' aanmeten. In tegenstelling tot de graficus mag de ware drukker zich niet laten verleiden tot ,,versiering''.

Wessels is het daar gloeiend mee oneens. ,,Je hebt plezierdrukkers die traditioneel en gedegen willen uitgeven. Zelf wil ik veel speelser omgaan met de traditie. Waarom zou een boek niet vierkant mogen zijn?''

,,Natuurlijk, er zijn onaantastbare spelregels in verband met interlinie, spatiëring, regellengte. Het zijn allemaal dingen die je als lezer indirect ervaart, als een boek niet lekker leest'. Daar ben ik een traditionalist in.''

Onder de imprint (of uitgeversnaam) De Rooie Hond brengt Dick Wessels voortaan zijn meer experimentele projecten onder. Het veelvuldige gebruik van zelfgemaakte houtvormen verraadt zijn grafische opleiding.

Onder de nieuwe imprint De Vlaamse Maat verschijnt twee keer per jaar een bundel met niet eerder gepubliceerd werk van een jonge Vlaamse dichter. Bart Meuleman bijt de spits af met de cyclus ‘In een donkere keuken’. Ter gelegenheid van Druksel wordt het eerste van de 125 exemplaren voorgesteld.

Dick Wessels: ,,Het is een eerbetoon aan de legendarische Zwarte reeks van Jo Peters, die 54 uitgaven van Nederlandse dichters telt. Voor ieder deeltje zocht hij een andere typograaf en een andere illustrator. Zijn boekjes waren puur vorm. Ik hou van dat sobere, van een bladspiegel met een perfecte grijswaarde. Blijkbaar zit er toch een estheet in mij, die verhindert dat ik met opzet lelijk werk zou afleveren.''

Druksel voor de fijnproevers

Meer dan zeventig ,,boekenmakers'' en kleine uitgevers krijgen volgend weekend een standplaats op Druksel, de beurs voor het bibliofiele en marginale boek.

Allemaal prijzen ze hun mooiste uitgaven aan. Er verschijnt ook een Drukselmap, waarvoor iedere exposant een nieuw drukwerkje levert.

De beurs is bij de zevende editie ook uitgegroeid tot een evenement, met een randtentoonstelling, boekvoorstellingen en lezingen.

Van boekhistorisch belang zijn de brieven van de uitgever Julius De Praetere, die door de Carbolineum Pers worden voorgesteld. Er zijn ook nieuwe uitgaven van onder meer Martien J.G. De Jong, Albert Bontridder en Hans Warren beschikbaar.

De initiatiefnemer Johan Velter dook in de archieven van De Bezige Bij en stelde een tentoonstelling samen over Karel Beunis (1933-1983), de vormgever die de Nederlandse pocket op de markt introduceerde. Beunis maakte abstracte, surrealistische of Jackson Pollock-achtige omslagen in reeksen voor legendarische series als de Literaire pockets en de Literaire Reuzenpockets. Hij brak met de regel, dat de vorm de inhoud moet volgen.

Druksel schuift daarnaast de vormgever J. Cursto naar voor. Hij was geen mystificatie of pseudoniem van Beunis, maar een kunstenaar die het plastische werk aanleverde waaraan Beunis dan de belettering toevoegde.

Cursto, alias Jaap Juncurt (1923) krijgt voor het eerst een expositie. Op zondag om 15 uur wordt zijn rol toegelicht in drie lezingen.

© 2004 Vlaamse Uitgeversmaatschappij NV