file:\\ druksel \ fondslijst \ dirk van bastelaere \ meer

"Organisierung der Illegalität"

(Lex RAFF uit Hartswedervaren)

Al jaren staat Dirk van Bastelaere in het midden van de poëtische productie in Vlaanderen. Niet alleen door zijn eigen poëzie maar ook door zijn essays, zijn standpunten, zijn kritieken. Wie door hem gegeseld wordt, weet het wel.
Zijn werk gaat in tegen wat de goegemeente Poëzie vindt. Bij hem staan niet de emoties, de anekdotes, de verhaaltjes centraal. Gedichten moeten niet ontroeren of meevoeren maar beloeren. Poëzie is een onderzoek naar taal, naar wat de taal met de wereld en het ik doet. Niet dat er geen werkelijkheid in zijn poëzie aanwezig is. Er is er veel: van Ulrike Meinhoff naar het moederhart, van Joy Division naar Hölderlin en Rilke, van Star Trek naar Twin Peaks. Er is geen onderscheid tussen high en low culture: de volledige werkelijkheid komt aan bod. Maar deze ankerpunten naar de werkelijkheid zijn er niet om ons die vertrouwde wereld te doen kennen, integendeel. Ze zijn er om die wereld op losse schroeven te zetten. Poëzie moet structuren blootleggen, moet macht ontmaskeren, moet arrogantie doen twijfelen.
In de wereld van van Bastelaere verliest het ik zijn identiteit. Zijn werk is ook een reflectie op het begrip authenticiteit. Waar traditiegetrouw de emoties voor het authentieke van de mens staan, draait van Bastelaere deze waarde om. Het emotionele is te klein én te solipsistisch om au sérieux genomen te worden. Niet het individuele is het onderzoeksterrein van de dichter maar wel de orde, de structuren. En deze refereren automatisch naar het verstandelijke, het redelijke. Van Bastelaere wil de taal ontregelen om de orde in vraag te stellen.
Voor hem is de taal geen representatie van de werkelijkheid , taal vervalst steeds. Door de taal te ontmaskeren (en daarvoor kan elke retorische truc gebruikt worden), wordt de orde gebombardeerd. In het gedicht ‘Het bloemencorso’ uit de bundel ‘Diep in Amerika’ heeft hij het over zoiets triviaals als bloemen en dan nog in combinatie met een stadsstoet. Het volkse, het speelse, het charmante. Slechts enkele beelden refereren direct naar dit spektakel: het zijn niet deze beelden die belangrijk zijn, het is wat er tussen deze beelden gebeurt waar het om gaat. Hetzelfde is gebeurd in de bundel ‘Hartswedervaren’ waarin hij de cultuurgeschiedenis afstroopt om alle betekenissen van het hart te ontrafelen. Het cliché wordt bij van Bastelaere een splinterbom.
Als er geen authentiek ik is, hoe kan er dan een absolute betekenis bestaan? Er zijn woordenboeken, encyclopedieën die een probleem oplossen, die een woord omschrijven, een definitie geven. Men sluit de boeken en weet.
Van Bastelaere doet het anders. Hij betrekt de lezer in een complot: men leest een woord maar men is niet zeker van de betekenis, de kontekst, de mogelijke ironie. Elke beslissing moet uitgesteld worden want er is geen zekerheid, geen orde die betekenis toont. ‘Orde is een fictie.’, zegt van Bastelaere, ook in het besef dat die fictie tot de werkelijkheid behoort. Het intrigerendste in het werk van van Bastelaere is juist dit gebrek aan eenduidigheid.
De literatuur is een systeem van verwijzingen. De auteur en de lezer werken samen om dit te beleven , te verstaan maar niet strikt vast te leggen. Dit verstaan wil niet zeggen dat het ook een functie moet hebben –poëzie heeft geen functie-, en verstaan is niet gelijk aan beheersen. De wereld is een chaos, zegt van Bastelaere, en ook het hoofd en de rede kunnen die niet ordenen omdat ook het hoofd (het lichaam) tot die chaos behoort. Er is geen onderscheid meer tussen buiten en binnen, tussen het ik en de wereld.
De taal is niet langer een individueel uitdrukkingsmiddel, ze is een dynamisch proces dat zelf weer taal creëert. De taal verschijnt hier als een automaat die haar eigen regels maakt, de eigen associaties. Zeker in de bundel ‘Hartswedervaren’ laat van Bastelaere de taal woekeren, trekt hij alle registers open. De taal als een bollenkraam.

Op 26 april 2003 stelt DRUKsel de nieuwste bundel van Dirk van Bastelaere voor: een cyclus over de Amerikaanse schilder Barnett Newman : De wind uit het elders.